Figure 28: "modulus" in the Middle Ages

 

 

see also:

DuCange, 1875

 

modulum = Congeries (a heap. pile, mass)

1 modulus = Moles (a shapeless, huge, heavy mass, huge bulk)

2 modulus = Cantus rhythmicus

3 modulus = Modus agri (agrarian measure)

4 modulus = Mensura struis ligni (A Wood-stacke, or pile of wood; Cotgrave 1611)

 

(total 7 occurences)

 

 

ab Anno DCCC usque ad Annum MCC. M-N, Hafniae: Ejnar Munksgaard 1959-1969.

 

Sp. 687-691

 

modulatio, -nis f. forme: modolatio: CRUINDM. p. 47. VITA Lamb. I^A 19 p. 372,9.

 

1) proportion: EPIST. Worm. I 21 p. 42,18 (a. 1027-43): qui vero medii iacent, nimirum LX et XX, non minus musica, quam arithmetica conformantur -ne. ib. 21 p. 42,20: ecce quoniam integre et primorum nec minus mediorum ipsa naturalitas, -o, copulatio, adhuc autem et perfectio consideat, cautius intuenti patescit. Dom. GUNDISS. div. philos. p. 96,10: -cio est quarumlibet rerum concors modificacio.

 

2) (mus.) accord musical, harmonie: HUCBALD. mus. p. 107: nisi duo altrinsecus editi soni in unam simul -nem conveniant. conveniant. ADELARD. BATH. eod. et div. p. 25,27: alicuius toni -ne.

 

3) chant:

a) en général: AGOBARD. corr. antiph. § 1. col. 334^c: qui theatralibus sonis et scenicis –nibus ... delectantur. id. epist. (MG epist. V) p. 238,18: peritia -nis. EPIST. var. III p. 128,22 (c. 850): super quibusdam regulis -num quas tonos seu tenores appellant. HERIC. mirac. Germ. p. 123: eandem memoriter didicit -nem. HROTSV. Pafn. 1,13: simphonia dicitur -nis temperamentum. ib. lib. I prol. 1,8: -o metrica. ODO CLUN. mus. col. 783^D: naturali -ne. VITA Menel. p. 156,6: cum -ne angelica.

b) chant organisé, melodie: REMIG. mus. p. 69: de -ne, quam melopoeiam vocamus, id est, melodie facturam. HOGER.? mus. ench. p. 159 (éd. Gerbert): modi vel tropi sunt species -num, de quibus supra dictum est, ut protus, autentus vel plagis, sive modus Dorius, Phrygius, Lydius et ceteri. HERIM. AUGIENS. mus. p. 9,15: tropus est inter unumquodque diapason multarum vocum ratis effecta intervallis apta in unum corpus -o.

c) en parlant du chant d'église: VITA Arig. p. 696: Davidicam canerent -nem. VITA Ansb. p. 637,18 hymnorum nihilominus canticorumque divinorum carmina in eius laude dulci -ne canentes. EPIST. var. II p. 359,38: -nem in antiphonarum vel responsoriorum repetitione. AGOBARD. corr. antiph. col. 338^c: forma ecclesiasticarum -num. AMALAR. inst. sanct. col. 962^D: psalmorum -nibus. ALMAN. Niv. p. 169,28: psalmicam -nem. RADBOD. ULT. Serv. p. 109,8: multaque psalmodie -ne completa. Ps. HUCBALD. ton. p. 213 (éd. Gerbert I): -nibus ad responsoria. ib. p. 214: -o psalmi (cf. CARM. libr. III 27,12). GERN. AUG. vita Udalr. 24: cum congruis orationibus et -nibus. CONSUET. Trev. 4: matutinas laudes -cione devota persolvunt. THEOD. EUCH. transl. Celsi 20: sacre -nis otia. ANSELM. REM. dedic. p. 117: responsorium ... cum digna -ne concinunt.

d) vocis modulatio, art de chanter: BENED. ANIAN. conc. col. 961^B: alius de genealogia, et de gente sua fatetur esse principes ... alius de vocis -ne. SMAR. diad. col. 596^D: dum enim Christianum non vocis -o, sed tantum verba divina que ibi dicuntur, debeant commovere. OSBERN. Dunst. p. 137,33: cum vocis -ne.

e) harmonie du chant: SMAR. reg. Bened. col. 832^c: -o enim dicitur dulcedo, vel suavitas cantus.

 

4) sonorité (d'un instrument): ERMENR. ad Grim. 19 p. 557,36: hinc namque resonant psalterii tui chorde et hoc est -o earum. ROB. MON. REM. hist. Hier. IX 24 p. 880: de suavi -ne buccantium. CASUS Petrish. 4,42: musice artis peritissimum, qui fecit ei organa elegantissime -nis. GODEFR. S. VICT. fons philos. I p. 47,360: nihil par organice -ni.

 

5) poème: ANAST. chron. 150,32: canentes -nes musicas. WALTH. SPIR. Christoph. II epist. ad coll.: libellum nostre -nis. MATTH. VIND. ars vers. Il 33 p. 161: in metrica -ne.

 

modulator, -is m. chanteur: FRUTOLF. brev. pref. p. 27: dignum ... videtur, divine laudis -es studiis musice artis sedulo inherere.

 

modulo(r) 1.

1) forme active, chanter (forme: modolo: MALSACH. ars p. 67): HRABAN. inst. cler. 3,24 p. 236,5: quidquid de psalmis suaviter in ecclesia -atur. HOGER. ? mus. ench. p. 167: ubi per diapente diaphonia tribus seu quatuor vocibus -atur. REGINO harm. inst. 3: cantilena que in divinis laudibus -atur. PS. HUCBALD. ton. p. 214 (éd. Gerbert): illos modos per quos psalmi ad antiphonas -antur. VITA Erasmi II 28: sine te, domne, nil -are queo. SEQ. ined. 13,9: odas digne nunc -emus. CONSUET. Trev. 44 p. 64,32: psalterium ex integro ad metrum -atur. CHRIST. Wencl. p. 90: cur me, patres electi, prohibetis missarum sollempnitatem -are sclavonice. PROSAR. Lemov. 160 str. 8b p. 176: celsa iam voce hymnizans / -a, concio benigna. ADAM BREM. 3,27 p. 170,19: XII -ari officia precepit. HERIM. AUGIENS. mus. p. 11,45: mixolidius -atur a G in g.

 

2) forme dép. ou neutre:

a) chanter (UGUTIO s. v.: -or, -aris, cantare dulciter, melodias facere; invenitur etiam modulo, -as): ETHELWULF. carm. 8,32: -antes carmina rostris. WANDALB. martyr. inv. II: vox -antium. POETA SAXO 4,326: lyrico -ante melo. ib. 5,583: tibi laudes-entur. GERARD. SUESS. Rom. metr. col. 176^A: voce simul clara pueri -antur, Hosanna. VITA Probi 556,14: Deo sanctisque eius -antes. CHRIST. Wencl. p. 99: sacra missarum sollempnia -ari. WALTH. SPIR. Christoph. II 2,165: talia mellito -atur carmina plectro. MIRAC. Winn. p. 783,16: -antibus nempe fratribus nocturnalia cantica.

b) jouer (d'un instrument): OSBERN. Dunst. p. 117,32: suave Kyrieleyson -antibus organis resonantium. ANON. chron. Pol. p. 479: simphonia musicorum tympanis et cytaris -antium.

c) écrire en vers: HROTSV. gest. prol. 1,18: gesta tui -ando. TRANSL. Conr. 2 p. 444,5e: monachus ... historiam ... Counradi suaviter -atus est.

 

modulanter mélodieusement: UGUTIO: modula quia -r cantat. ERMOLD. NIGEL. Ludow. v. 10 p. 4: eximii exiguo -r poscito rite. ANIMOS. Brigid. p. 167^A: -r et dulciter citharizabant.

 

modulatus, -a, -um forme: modolatus: VERS. Bobul. p. 156,7 (MG Pass. IV). IONAS AUREL. Hugb. p. 60 (éd. Arndt). CARM. Carol. p. 397,13 (MG Poet. I). CARM. Sedul. app. p. 240 v. 45.

 

1) chanté, qui est chanté: CARM. Sedul. app. p. 240 v. 45: concinit et miras -olatis cantibus odas. EPIST. var. II p. 360,25: laudis divine psalmodia -a. HROTSV. asc. 104: exaltate Deum -o carmine nostrum.

 

2) harmonieux: VERS. Bobul. p. 156,7 (MG Pass. IV): -olatis vocibus (cf. JONAS AUREL. Hugb. p. 60 [éd. Arndt]). CARM. Carol. p. 397,13 (MG Poet. I): carmina quin etiam -olata voce canamus.

 

modulatim de façon harmonieuse: SIGEBERT. GEM. eccl. 144 col. 579^B: dummodo sex litteris vel syllabis -m appositis ad sex voces.

 

modulose [modulus] avec mesure: JOH. SCOT. versio Dion. Ar. III 3 col.1127^C: atqui et hoc nobis observatum est valde -e.

 

modulum, -i n. [modus?] môle, jetée: COD. Istr. a. 1040: de monte Fosco recta linea usque ad -um. ib. a. 1186: supra valle que habet -um intus sicut est designatum.

 

modulus, -i m. forme: modolus: VITA Filib. p. 598,13.

 

1) mesure (quantité donnée): MIRAC. Mar. Virg. p. 229 (éd. Servois, Bibl. Ec. des Chartes 18): quodlibet ex cereis -is ... pendentibus deponens largire mihi. ib. p. 229: ecclesie Gustos ... cum indignatione -um recipiens, ubi fuerat reposuit. ib. p. 230: una libra superaugens, -um gloriose virginis Rupis Amatoris pro trecensu reddere consuevit.

 

2) mesure (juste mesure): HIST. mart. Trev. 13: panis perparvus ... cum haustu etiam aque minime mensure, certe neque -um suum excessure.

 

3) quantité, importance: JOH. FORD. Wulfr. 51: eo quod in domo illa ... -us reddituum infinitis expensarum necessitatibus non ex equo respondeat.

 

4) à l'abl., proportion, moyen (avec génitif): RHYTM. I 113,69,2: hore ipse sunt tenende quantitatis -o. CARTUL. Clun. I 164 p. 161 (a. 910-27) : oportet unicuique pro -o boni operis... helemosinarum largitione ... delicta culpe deluere. HROTSV. gesta 333: pro -o culpe. CARM. pro schola Wirz. 275: de cuius donis -o fungor rationis. PASS. Thietm. I 187: infligere damnum / pro facti -o huic Domini famulo.

 

5) mesure, moyens:

a) pro modulo: NENN. Brit. pref. p. 126: pro -o meo (lOH. SALISB. epist. 153 col. 147^B). HRABAN. epist. 12: pro -o nostri ingenioli (cf. ANSELM. REM. dedic. p. 113). AGIUS comput. 1,4: singula queque suo est bona pro -o. POETA SAXO 5,44: suo solvere pro -o. VITA OSW. p. 426: pro -o meo concinere. ib. p. 433: executor fidissimus pro -o fieri studuit. HIST. mon. Volt. 5 (a. 1031-49): hoc ... pro -o nostro, subteradnectere decrevimus. HONOR. AUG. cogn. vit. col. 1008: operam tamen dabo inquisitioni vestre pro -o meo satisf acere (cf. VITA Raym. 2). ORD. VIT. hist. VI 6 t. III p. 34: et inter affines pro -o suo multa honestate viguit. RICHARD. S. VICT. trin. IV 24 col. 947^A: hec sicut pro -o nostro potuimus de persone significatione, variatione, descriptione digessimus (cf. ACTUS pont. Cenom. p. 455 [XII^e]). ANNAL. Gerl. p. 496: primi pastoris sui vestigiis pro -o suo inherentes.

b) iuxta modulum: HRABAN. epist. 17: iuxta -um ingenii mei. ERMENR. ad Grim. 11 p. 546,28: et nos iuxta -um nostrum in omnibus libris sequimur. SALOM. Il epist. 25: iuxta -um suum pauperum susceptor.

c) secundum modulum: MIRAC. Hucb. Il p. 910 (MG Script. XV): secundum -um suum unusquisque.

d) abs.: GEBER. SALISB. ad Herrn. 1: nos autem -i nostri non ignari ad instruendam prudentiam tuam nequaquam prorumpimus. GODEFR. S. VICT. fons philos. II p. 63,802: his difficultatibus aliisque fractus / cogitare -um meum sum coactus.

 

6) moyen (matériel): DIPL. Caroli II, 1 p. 482,36 (a. 856) : medietatem telonei omnis mercimonii undecumque ad predicte civitatis portum, sive navigio, sive alio quolibet -o.

 

7) besoin: CARTUL. S. Alb. Andegav. I 17 p. 30 (a. 846): ut mansiones, necnon diversa edificia que unus quisque pro -o suo infra claustrum construeret. CARTUL. S. Martial. p. 60 (XI^e): eo gloriose ipsius pro -o meo coheres effici merear.

 

8) loi, règle: VITA Filib. p. 598,13: contra iusticie -olum ipsud monasterium suscepit ad regendum. WALAHFR. carm. 5,2,28: vestre doctrine mellifluis -is. JOH. DIAC. ROM. Greg. col. 190^B (PL 75): Gregorius uniuscuiusque capituli -os querens, sententiam suam promulgabat. THEOD. TREV. Liutr. 57,1: videbat enim beata Liutrudis prime vite -um posse non iniure suis ascribi parentibus.

 

9) jugement, conception: QUADRIP. Episc. 8 (Liebermann p. 478): nunquam enim erit populi -o bene consultum, nec digne Deo conservabitur, ubi iniustum Iucrum et magis falsum diligitur.

 

10) chant:

a) en général: RADBOD. ULT. carm. 54: svavibus ... -is Christi cantemus amicum. CARM. Cant. 15,1,3: mendosam quam cantilenam ago, / puerulis commendatam dabo, / quo -os per mendaces risum / ... ferant. ib. 23,4,2: per agros / alauda canit -os quam plures. METELL. Quir. 17a,8: triumphus altius levatur martyris / plebisonis -is sequente pompa principum. ALAN. INS. Anticlaud. VI 285: submisse vocis -o gestuque timentis.

b) chant ecclésiastique: MIRAC. Eupli 330,5: more celebratis matutinalibus horis atque expleta -is psalmodia. WARN. BASIL. schol. p. 39: Paraclitus isti / sit titulus -o. UGUTIO s. v.: hic -us, -i, id est cantus qui precinitur in principio misse vel matutinarum vel vesperarum.

 

11) mode (musical): HOGER.? mus. ench. p. 164 (éd. Gerbert I) : quatuor -i, in quibus prima symphonia invenitur, que diatessaron dicitur.

 

12) musique instrumentale: PROSAR. Lemov. 152 str. 1a p. 167: organicis / canamus -is / in Johannis solemnia. MIRAC. Mar. Virg. p. 229 (éd. Servois, Bibi. Ec. des Chartes 18): cumque in hunc -o psallens oraret ... -us unus super instrumentum descendit. HILDEGARD. epist. 16 p. 385,40: eosdem -os communi humane musice instrumento gratiores ... in ecclesia publice decantari facit.

 

13) vers: HROTSV. Mar. 8: hos -os legere. id. gesta I pr. 8: dactilicis -is.

 

 

Fascicule VI: M, prepared by D. R. Howlett. Oxford University Press 2001.

 

 

modulabilis [CL], musical, that can be composed musically.

 

modulamen [CL]

 

1 (act of) singing, chanting, making music.

qui psalmos dulci -ine resonabant BEDE Ezra 820; 796 psalmos dulci -ine decantent ALCUIN Ep. 114; -en, cantatio GIC M 279; ut .. sine -ine cantus .. celebrarent G. COLD. Durh. 19 p. 26; Orpheus ipse secundus ei manes modulamine flexi Vers. S. Alb. Libr. 219; hinc, spretis fanis, resonant modulamina cleri (Vers.) ELMH. Cant. 93.

 

2 musical measure, melody, tune, song: a (of human voice); b (of bird or insect); c (of instrument); d (of the spheres).

a psalterii melos fantes modulamine crebro ALDH. CE 3. 54; a705 trina cantati modolaminis carmina (AETHELWALD) Ep. Aldh. 7 p. 496; suavior omnigena texte modulaminis arte TATWINE Aen. I (De Philosophia) 6; evigilans statim consueta Scripturarum -ina ruminabat CUTHB. Ob. Baedae clxi; nunc veneremur eos simplo modulamine sanctos WULF. Brev. 319.

b fugitiva .. apum examina musico -ine .. revocantur GIR. TH III 12 p. 158; -ina philomele et turturis suspiria conjunguntur R. BOCKING Ric. Cic. I 8. 100.

c ad nonam .. pulsentur .. due minores campane; deinde insimul cum illis due majores, et hoc prolixe et spacioso -ine Cust. Westm. 308; silvas commovit Orpheus modulamine plectri GARL. Tri. Eccl. 101; 1476 instrumentorum [musicalium] -ine Conc. III 611a.

d si gustare velis modulamina dulcia celi GOWER VC IV 513.

 

modulanter [LL]

 

1 in musical measure, melodiously, tunefully.

terreni debebant -anter concinere BYRHT. V Osw. 426; merula .. antiquitus medula vocabatur eo quod modulenter mirabiles vocis modos reddit UPTON 198.

 

2 as a musician, by composing or singing music.

s1421 in Ecclesia Christi jam dicta magis -anter quam monachaliter victitabat AMUND. I 89.

 

modulari [CL], -are [LL]

 

1 to set or regulate according to measure or Proportion, adjust, balance.

-ant, librant GIC M 268; omne quidem quod junctum est natura dissolubile, at vero quod bona ratione junctum atque -atum est dissolvi velle non est Dei GROS. Cess. Leg. I 2. 12; quare compositum ex formis dicitur bona racione junctum atque -atum SICCAV. PN 121.

 

2 to attune, regulate according to melody, rhythm, or sim.; b (absol. or intr.).

organa hidraulica ubi .. per multiforatiles tractus aeree fistule -atos clamores emittunt W. MALM. GR II 168; ante ipsius [meli] modulationem, imo mox cum .. ad quid cithara nostra nunc -anda sit . . adverto H. Bos. LM 1340D.

b musica est scientia veraciter canendi et recte -andi ad omnem perfectionem cantus via recta facilis et aperta GARL. Mus. 157b; ut patet in 'Omnes' de primo ordine primi modi perfecti sie: longa brevis longa -ando, brevis longa brevis quiescendo Mens. & Disc. (Anon. IV) 58.

 

3 to sing, intone, perform: a (trans.); b (absol. or intr.).

a ut .. dulcem melodiam ymnista -aturus [gl.: caniturus, to dremene] proclamet: .. 'bonum certamen certavi' ALDH. VirgP 18 p. 248; et fidibus citharae moduletur carmina Christo Id. VirgV 65; fertur quia .. hanc laetaniam consona voce -arentur BEDE HE I 25 p. 46; angelicosque inter caetos sine fine manentes / perpetuam Christo laudem regique Deoque / dulcisonis jugiter modulentur vocibus una Epigr. Milredi 811; in tectis modulans rutilo bona carmina rostro ALCUIN Carm. 58. 12; incipit et laudem Domino modulare per orbem Mir. Nin. 373; per angustum meatum fantium rauciori sono -abatur organum W. MALM. GP V 277; inchoans missam unius confessoris -ando hanc antiphonam Canon. G. Sempr. f. 114.

b auscultantur .. non Dei laudes canora Christi tironum voce suaviter ante GILDAS EB 34; ordinavit virum .. maxime .. -andi in ecclesia more Romanorum .. peritum BEDE HE IV 2 p. 206; quasi nobis hinc ipsa praesens corpore reddatur et viva voce -ari videatur GOSC. Milb. 201;

chanter .. -ari Gl. AN Ox. f. 153v; nuncius Aurore modulans volutabat Alauda / desuper GOWER VC I 95.

 

4 to put into metre, versify.

hoc scribo pueris sed verbis fatuis / et a Romuleo splendore vacuis; / quod mea modulat avena tenuis, / hoc totum gregibus detur innocuis WALT. WIMB. Palpo 169.

 

5 to play (musical instrument): a (w. acc.); b (w. in).

a 1570 [sub-decanus et capitulum] decreverunt quod .. exinde organista .. organa –abit .. ad preces vespertinas Chap. Linc. A/3/7 f. 68.

b ut .. citharas circumferre et in eis -ando pie delectari consueverint GIR. TH III 12 p. 155.

 

6 (intr., of musical instrument) to produce melody, to sound harmoniously.

organa dulcisonis agitet modulantia bombis WULF. Brev. 599.

 

7 to praise, glorify (in verse or song).

sic quoque Justinam modulabor carmine castam ALDH. Virg V 1842.

 

modulate [CL], melodiously, tunefully.

dum cantando -atius tanto patri deferre cupiunt devoti filii R. BOCKING Ric. Cic. I 8. 100.

 

modulatio [CL]

 

1 inflexion of tone, variation in tone or pitch, modulation.

fidiculam .. concordi -onis armonia resonantem vij constare fidibus .. declarat ALDH. Met. 3 P. 73; cum vocis -one cordis jubilatione Deum laudare OSB. Mir. Dunst. 11; agrestum calamum meum labiis apposui. et plebeia -one ignotum tibi interpretatus sum sermonem G. MON. VII 2; nota, quod secundum materialem significationem pausatio dicitur tractus inter duas -ones ejusdem ordinis vel diversi vel diversorum ordinum, prout melius competit Mens. & Disc. (Anon. IV) 59; accentus est -o vocis diccionis ab unius pulsus prolacione Ps.-GROS. Gram. 33; in motu saltitacionis et -onis vocis in cantu SICCAV. PN 171; quam planum cantum voco solius est vocis modo impresse modo elevate -o ODINGTON Mus. 92.

 

2 (act of) singing, chanting, making music.

sanctarum mulierum ad omnem clerum -o Trop. Wint. 17; quam [ecclesiam] .. pro posse honorificare studens musicis -onibus crebro extulit W. MALM. GR Il 186; concurreruntque Deo disponente aque potatio, et 'ite missa est' -o Mir. Wulfst. III 11 p. 159; David .. cujus tanta vociferatio tanta jubilatio tantaque -o auditur in psalmis J. FORD Serm. 9. 8; sapiens .. aures suorum obturat, ne earum -ones audiant ALB. LOND. DG 11. 9; est tempus tacendi et loquendi. apperitur .. ostium in claustro .. leccioni et locucioni .. clauditur .. in ecclesia, vane -oni Ord. Ebor. I 32.

 

3 melody, tune, song, poem.

praecipientes eum .. hunc [sermonem] in -onem carminis transferre BEDE HE IV 22 p. 260; melodia, -o Gl. Leid. 26. 10; clare auditur .. mira supernae harmoniae -o GOSC. Transl. Aug. 4oB; sicut in Britannicis .. instrumentis tarda et morosa est -o GIR. TH III 11 p. 153

 

4 sound (produced by musical instrument).

'revocante modos concitos', id est modulationes celeres, hoc dicit quia ad -onem tube solebant in honore deorum saltare TREVET Troades 57; 1377 cum tubis et universis aliis modis -onum .. solempniter equitantes MGL II 476.

 

5 rhythmic syllabic poem (as dist. from quantitative metrical composition).

metra sunt verborum spatia certis pedibus ac temporibus terminata, quibus adhaeret rythmus, id est -o, quae certa dimensione temporum terminatur BONIF. Met. 110.

 

modulator [CL]

 

1 one who sets or regulates according to measure or Proportion.

c932 (12c) regnante universorum -ore regnorum Christo Jhesu in secula seculorum CS 690; quando Deus Pater .. elegit .. te [sc. beatam Virginem] in habitationem sibi, unde dixit ille -er tuus de te J. GODARD Ap. 252.

 

2 one who attunes or regulates according to melody, rhythm, or sim., musician, composer, poet.

quia te modulatorem facis atque sophistam, / nobis die pueris, sophiae rudibus documentis, / quid diatesseron, diapente sit ac diapason Altercatio 77; si tempus discernas et modum in singulis -or simul et moderator observes, qui narrator fueras importunus fieri poteris opportunus GIR. TH III 12 p. 157; secundum quod antecessores plenius in libris sancte matris ecclesie continentur ac etiam alibi secundum universaliorem viam, prout -ores secundum diversas partes plenius utuntur Mens. & Disc. (Anon. IV) 23; hic -or, a endyter WW.

 

modulatrix [LL], that attunes or regulates according to tone, pitch, or sim.

arterias venales vocis humane -ices illi prescidit in gutture R. COLD. Cuthb. 60 p. 120.

 

modulatus [CL], (act of) music-making, singing, or chanting.

in sonitu buccinarum et -u musicali dux dictus equitavit STRECCHE Hen. V 175.

 

modulenter v modulanter.

 

modulus [CL]

 

1 measure, size, capacity (also fig.); b (w. ref. to one's physical or intellectual powers).

explanare valet virtutes illius amplas / quae modulum et numerum excedunt, pro mole gestorum ALDH. VirgV 857; c1173 ministrantibus possent sufficere et humanitatem debitam hospitibus pro loci -o .. exhibere J. SAL. Ep. 322 (310 p. 758); concupisamus .. desiderare hanc que de te triumphavit dilectionem Christi et hic est interim -us decoris nostri J. FORD Serm. 2. 3; -o suo minor hec vesica tumescens per acum modicam satis et exilem explosa crepabit GIR. SD 30.

b si quid nimirum, ut vereor, supra -um meum facio THEOD. Pen. pref; de initio regni Saul auxiliante Domino sumus pro -o nostro dicturi BEDE Kings 545D p. 68; a787 juxta modolum nostri ingenii sermones vestros .. intimare curavimus Ep. Bonif. 138; prior natu Simon .. secundum -um suum castellum construere consueverat J. FURNESS Walth. 11; instantia mea cotidiana .. est Scripturas legere pro -o meo M. RIEVAULX (Ep.) 58.

 

2 measured amount.

dispensavit eis .. non tritici mensuram sed -um lactis J. FORD Serm. 17. 7.

 

3 musical measure, melody, tune, song.

excubiis vigiles premeret dum Farne tenebras / quaque preces resonant modulis, fremit insula psalmis BEDE CuthbV 777; -um, tropum GIC M 274; inter crispatos -os .. consona redditur et completa melodia GIR. TH III 11 p. 153; cithare cordis ad -os rudes eliciendum digitos apponere .. consuevistis Id. SD 132; tu modulis cithare variis si forte ministres / concordes moveas digitis ex ordine cordas D. BEC. 1777; 1509 hodie plena -is et jubilo .. Mertonensis .. famiia Reg. Merton I 380,

 

4 form, shape, pattern.

volumen insigne in -um unius libri compactum V Har. prol. f. 1.

 

5 measuring unit or instrument.

mensura -us est quidam circulus ferreus rotundus vel quadratus habens duos pedes in latitudine et Iongitudine sex pedes in circuitu. lingna vero que dicto circulo mensurantur grossa sunt Ac. Beaulieu 199.

 

6 pipe, conduit.

-i dicuntur qui quasi rivuli sub terra fiunt, per quos -os aqua sub terra ducitur, per rivulos autem aqua super terram ducitur VAC. Lib. Paup. 259.

 

7 piping on a garment.

1256 ne presbyteri .. -is, fibulis, aut uncis aureis .. utantur Conc. I 716b.

 

8 nave of a wheel, hub.

1291 carett'. in ij -is de ulmo emptis, v d. MinAc (Suff) 997/8.

 

9 kind, class (of person or sim.).

quibus praecipitanter involvi solent pingues tauri -i tui retibus GILDAS EB 34; quid .. sanctus Osee .. sacerdotibus vestri -i dixerit .. attendite lb. 84.

 

10 manner, form (of action).

nunquam enim erit populi -o [AS: folces wise; v. 1. modo] bene consu!tum, nec digne Deo conservabitur, ubi injustum lucrum et magis falsum diligitur (Quad.) GAS 478; unicum.. nocendi -um habent GERV. TILB. III 61 p. 980.

 

11 (as adj.): a that sings sweetly or produces melodious sounds. b melodious, tuneful.

a tum volucres modulae inmiscunt se nubibus altis AETHELWULF Abb. 265; laudibus et modulo resonent pia cantica plectro WULF. Brev. 554

b ministri, / qui modulis culmen caeli concentibus ornant AETHELWULF Abb. 440.

 

 

Firenze: Barbera Bianchi 1857;

Reprint Bologna: Forni 1996.

 

p. 119

24. April 1494:

Item, marmora pro cornice et reliquo aedificio dictae ecclesiae, prout etiam habet modulos a dictis magistro Luca et Pagno.

 

p. 122

8. November 1507:

Spectabiles viri operarii predicti, visis quinque modellis vel modulis factis de factiendo spiculum vel unum octangulum Cupole; et considerato in dictis modellis solum unum inter alios des dictis quinque denuo factis, et dictum modellum factum per Simonem del Pollaiuolo, Iulianum de Sancto Gallo et Bartolomeum Angeli, esse melius et rectius aliis factis ....